Archive | November, 2013

SOSATIES MET BOEREMEISIES

29 Nov

Dis maklik om jou te verbeel jy hoor die knetterende kole en die sis van die vetjies en sousie wat afdrup op die vuur…

Ons land het geen einde as dit by kreatiewe idees kom nie – so is dit met RSG wat met die idee vorendag gekom het om ‘n kunstefees op die lug te hou, en so die kunste na die luisteraars te bring. Vir hierdie heerlike nuutjie het ek en Francois, my Huiskok Glanskok-kookmaat, op lug ‘n heerlike sosatie-kosstalletjie bedryf.

Sosaties (foto: Kokkedoor Kookboek, Human & Rousseau

Sosaties (foto: Kokkedoor Kookboek, Human & Rousseau

Om vleis op ‘n stokkie te ryg is dalk nie veel van ‘n kuns nie, maar om ‘n regte, egte sosatie te maak vat jare se ondervinding; of jy kan dit vir jou maklik maak en ‘n ekspert die kuns afvra …. Familieresepte is gewoonlik ‘n goeie begin, want sosaties kom al baie geslagte lank met ons.

Weet waar ons vandaan kom…

Hoewel daar nie duidelikheid is oor presies waar die term “sosatie” oorspronklik vandaan kom nie, onderskei die soet, gekookte kerriemarinade van sosaties dit van Indonesiese satay. Dit is moontlik afgelei van die Maleise woord “sesatie” (vleis-op-’n-stokkie), of ’n aanpassing van die Indonesiese term vir maalvleis, “sasati”.

Die pikante soeterige sous van ons tradisionele sosatie het dalk ook ’n voorouer in die Persiese kebab, wat die Arabiere aan die Midde-Ooste en Noord-Afrika bekendgestel het voor dit destyds in Europa en ook Holland gewild geraak het. Sosaties was natuurlik ook ideaal vir trekkers per ossewa, want die sous het die vleis in ’n mate gepreserveer.

Die resep wat ek kies vir my RSG stalletjie kom uit die Kokkedoor Kookboek waarop ek baie trots is. Dankie Rendil Pietersen en Trudie Niehaus dat ek met julle kalwers kan ploeg.

Sosaties met boeremeisies

Maak 14 – 16 sosaties

Met hierdie tradisionele resep, Rendil se gunsteling, skop hy die bal netjies oor die pale en wen saam met Trudie die wedstryd. Die boeremeisies (perskes in brandewyn) sorg vir nostalgie en skop.

Marinade

4 uie, in ringe gesny
30 ml (2 e) kerriepoeier
10 ml (2 t) fyn gemmer
60 ml (¼ k) borrie
5 ml (1 t) fyn kardemom
2 steranys
8 suurlemoen- of lourierblare
125 ml (½ k) bruinsuiker
750 ml (3 k) asyn
440 ml appelkooskonfyt
250 ml (1 k) water

Vleis
1 kg lamsboud, in blokkies van 3 cm gesny
1 kg varkboud, in blokkies van 3 cm gesny
14–16 sosatiestokkies, in water geweek

Boeremeisies
500 ml (2 k) suiker
500 ml (2 k) water
750 ml (3 k) brandewyn
2 stukkies pypkaneel
400 g gedroogde perskes

Marinade
Kook al die bestanddele vir die marinade 45 minute lank saam en giet dit oor die vleis in ’n glas-, erde- of emaljebak. (Moenie die vleis in ’n metaalbak pak nie want die metaal kan met die asyn reageer en die smaak beïnvloed.) Laat oornag staan om te marineer. (Huiskok-wenk: ek laat staan my sosaties 2 dae en keer dit net gereeld om).

Boeremeisies
Kook al die bestanddele vir die boeremeisies, behalwe die perskes, 15 minute lank saam. Giet die sous oor die perskes en laat oornag staan.

Samestelling:

Ryg die lamsvleisblokkies, varkvleisblokkies en perskes om die beurt op die sosatiestokkies. Braai die sosaties oor matige kole tot gaar en bruin.

Karoo-smake – van Springbokskenkel tot rum en rosyne parfait

22 Nov

Ek is vandag presies ‘n week terug by die huis na my 5 weke-lange sabbatsreis in die Karoo. Maar kyk, die Karoo kry jy nie sommer uit jou lyf uit nie. Ek mis die mense, die kos en die ooptes. Daarom het ek die geleentheid aangegryp om gisteraand die opening van Taste of the Karoo se winkeltjie in die Woodmill Sentrum, Stellenbosch by te woon.

Ek het ook huis toe gekom met:

  • Karoo Ash – ‘n camembert wat in as bedek is;
  • ‘n Nuwe kookboek Veld to Fork, en  ‘n resep vir die outydse heerlikheid rum en rosyntjieparfait; (rese ponder)
  • Die fotograaf Obie Oberholzer se nuutste koffietafel-boek Karoo Long Time Passing.
  • ‘n Sak vol beskuit, lamskenkels, konfyte en lamsvleis,
  • Smaak-herinneringe en resep-idees
  • aa bertus 4 some blanquetteVir die geleentheid het Bertus Basson, die sjef van Overture, die lekkerste kos gemaak van kontreibestanddele uit die Karoo soos biltong, groenvye, Springbok en lamsvleis. Die nagereg, kaaskoek met groenvyroomys, bly my by, maar uit al die benewelende smake van die aand is my gunsteling sy blanquette van Springbok-skenkel.

    Blanquette is die kookterm vir ‘n stowegereg waar die vleis nie verbruin word nie – die blanquette verwys na die ligte kleur van die vleis, asook die sous. Dit word ook tradisioneel met kalfsvleis gemaak, maar Bertus gebruik Springbok skenkels. Hier volg sy vertelling hoe om dit te maak:

    BLANQUETTE VAN SPRINGBOK SKENKEL – DIE ESSENSIE VAN DIE KAROO

    Posjeer Springbokskenkel in water, witwyn, tiemie, peperkorrels, juniper berries (jenewerbessies) baie stadig vir 4 ½  ure. Kookvloeistof word deur ‘n sif gegooi en met die helfte afgekook.   Dis soos die essence van Springbok.

    Flertjies van die vleis word afgerond met dobbelsteentjiegrootte blokkies raap, gnocchi en parmesaan, met ‘n ligte roomsous gemaak van die aftreksel en ‘n titseltjie room.

    In jou glas: Bertus beveel ‘n ligte rooiwyn aan soos Pinot Noir of Cinsaut (verkoel)  Riesling of Gewurztraminer.

    Wat is die bekoring van die Karoo?

    Bertus vertel: “Dis ‘n deel van ons land wat half-vergete geraak het, maar waar Suid-Afrika nog Suid-Afrika is. Dis sonder stede, minder mense, die son skyn sterk, die mense is vriendelik … en die kos is goed en eerlik. Dis die probleem met verstedeliking: ons verloor die eenvoud en eerlikheid van kos. “
    aaaa rum en raisn parfait pic
    RUM EN ROSYN ROOMYS

    Uit die boek Veld to Fork van Gordon Wright, eienaar van die Andries Stöckenstrom Gastehuis en Gordon’s Slow Food restaurant in Graaff Reinet kom hierdie Rum en Rosyntjie parfait, wat op ‘n warm Karoodag soos manna sal proe.

    Bestanddele

    8 eiergele

    250 ml warm suikerstroop*, gemaak met 200 g suiker en 600 ml water, afgekook tot ‘n dik stroop

    100 g rosyntjies

    35 ml rum

    250 ml vars room, geklop

    Metode:

    Maak die warm suikerstroop*.

    Klits die eiergele en voeg dit by die warm suikserstroop. Verhit dit stadig vir 5 minute, terwyl jy aanhou roer. Die mengsel moenie kook nie.

    Haal van die plaat af en voeg die rosyntjies by. Hou eenkant tot ten volle afgekoel.

    Voeg die rum en die geklopte room by, roer tot goed gemeng. Giet in ‘n houer (‘n broodpannetjie is ‘n goeie idee) en vries oornag.

    * BESOEK TASTE OF THE KAROO BY http://www.tasteofthekaroo.co.za / Adres: The Woodmill, Shop 10A, Vredenburgstraat, Stellenbosch. Vra gerus ‘n pryslys aan. Interessanthede sluit in gekerriede kweperjellie en pampelmoes-konfyt. Daar is okkerneute en pekanneute, en natuurlik ‘n wye reeks lamsvleis, volstruis, plaasgrootgemaakte varkvleis, wildsvleis en ander Karoo-produkte.

    Ribbetjie uit die Karoo

    15 Nov

    Glo my, Karoo-lam gaan die vleis van die dekade wees, die trend der trends, die hartsmaak van almal wat vir hierdie deel van die land ‘n bekoring het. Hoe bly maak dit my hart dat Karoo lam nou beskerming geniet – nuwe wetgewing in die Staatskoerant (wat wag vir kommentaar) maak dit nou verpligtend dat net lamsvleis wat aan spesifieke standaarde voorsien as Karoo Lam van Oorsprong genoem mag word. Herdie resepte is die eerste in ‘n reeks wat ek die lof van Karoolam besing as  ‘n kontrei-eg kultuur- en smaakskat van ons mooiste land.

    KLEWERIGE LAMSRIB

    Ek het ‘n resep gesoek vir lamsrib op die kole, met ‘n klewerige sousie wat jou lank na die etery nog laat vingers aflek. Hierdie resep is geskoei op Arina Joubert van Landbouweekblad Boerekos s’n.  Dis ‘n lekker manier om ekstra smaak aan lamsvleis te geur wat nie so geseend is om met ‘n Karoo-opvoeding te spog nie.

    1 lamsrib, in ribstukkies gesny

    Marinade:

    1 koppie sojasous

    30 ml olyfolie

    60 ml soet rissiesous

    1 koppie heuning

    15 ml geroosterde, heel komynsade

    5 cm stuk gemmer, fyngerasper

    1 knoffeltoontjie, fyngerasper

    Meng al die bestanddele, giet oor ribstukke en laat oornag marineer. Jy moet dit in ‘n bak marineer wat nie sal reageer nie, so ek gebruik plastiek, of ‘n emaljeskottel. Dan word dit oor medium kole gebraai tot gaar.

    SOUTRIBBETJIE

    Dit vat bietjie meer lêtyd – so begin 2 dae voor jy die groot lus vir soutribbetjie oor die kole kry.  Ek het die resep in ‘n 1980’s boek van Dine van Zyl opgespoor: Woman’s Value Book of Traditional South African Cooking.

    As jy hiervoor gesertifiseerde Karoolam kan kry, is jy en jou mede-eters in die Sewende Hemel.

    Jy’t nodig:

    Skaapribbetjies.

    rfyfmengsel genoeg vir 1 ribbetjie: ½ k sout, 1 E bruinsuiker, ½ t salpeter, bietjie gemaalde swartpeper, 1 Eetlepel geroosterde fyngemaalde  koljandersade (my ma het altyd van geskroeide koljander gepraat)

    Die ribbene word los van mekaar gesny  en die vetterige vleisdeel in blokkies gekeep, maar die rib word nie deurgesny nie. Vryf die ribstukke goed in met die mengsel. Los vir 2 dae in ‘n emlajeskottel en draai dit soggens en saans om. Dan hang jy dit op in ‘n koel plek in ‘n trek om winddroog te word, maar nie TE droog nie. Nou kook jy die rib in kookwater tot dit sag is – sowat 2 ure. Kry die kole reg en braai.

    Huiskok  Wenk: Ek bedien ribbetjie met niks meer as ‘n paar druppels goeie asyn nie. Die asyn wat ek het is 30 jaar-oue sjerrieasyn wat ek in Prins Albert gekoop het – asyn met ‘n storie, maar dis vir annerdag.

    Aartappels dauphinoise met neutmuskaat betower

    8 Nov

    My liefde vir ‘n ou ‘flame’ van my het hier in Prins Albert weer opgevlam met die koop van ‘n baie ou neutmuskaat rasper wat ek in ‘n antieke winkeltjie opgespoor het. Dis ‘n handige nommertjie – met bêreplek bo vir die neutmuskaat sodat jy geen rede het om ooit neutmuskaat in poeiervorm te koop nie.

    Neutmuskaat staan dalk in die skadu van die ander speserye wat ons ma’s en oumas gebruik het kwistig gebruik het soos kaneel, naeltjies en koljander. Maar ai, dis daardie kosherinneringe van my ma wat wat vars neutmuskaat oor ons skorsies en ons kool gerasper het wat ek so goed onthou. Sy kon ons ook omkoop met witsous gegeur met neutmuskaat wat selfs  gewraakte kindertydgroente spinasie heerlik gemaak het- vandag nog is geroomde spinasie een van my gunstelinge.

    Neutmuskaat bring sy deel in klein hoeveelhede – ‘n resep sal nie sommer vra vir ‘n teelepel neutmuskaat nie – net ‘n rasperveeg of twee. Die hemelse aroma wat oor my huis hang as ek aartappels dauphinoise maak is klaar beloning genoeg – daar gebeur iets hemels in die oondbak as die lae aartappels met room en kaas sy warm geure loslaat van sagte, amper soet knoffel en neutmuskaat.

    aa aartappel vol bak blog

    Mens het skaars ‘n resep nodig vir hierdie skottel aartappel-genot: Hou in gedagte dat die verhouding sowat 1 kg aartappel vir 600 ml room en 25g botter is. Ek skil nie eers my aartappels nie – sny dit muntstuk dun en kook dit in ‘n mengsel van melk en room (sowat 1 liter volroommelk saam met 600 ml room), wat goed gegeur word met klont botter, 1 gekneusde knoffelhuisie, sout peper en ‘n paar energieke rasperhale van die neutmuskaat. Wanneer die aartappels amper gaar is, pak ek die aartappels en gerasperde gryere kaas in lae in ‘n vlak oondskottel, goed met botter gesmeer. Jy eindig natuurlik met ‘n laag kaas, wat ook ge-neutmuskaat word en bak vir 40 minute tot die kaas borrelend diepbruin is.

    Dis dan wat hierdie antieke spesery van die Myristica Fragrans-boom sy betowerende kant in groot maat wys.

    %d bloggers like this: