Wys my ‘n huis met ‘n doilie en ek wys jou ‘n huis met warm gebakte poedings in die winter.
My Ma Inez is seker die mees ondersteunende mens wat daar is. Sy moedig my deur my lewe aan, behalwe as dit by my hekelwerk kom. Soos laas Sondag weer toe ons by haar in haar gesellige huisie gaan eet in die aftreeoord. Terwyl Annamie (haar wonderlike inwoon-verpleegster / versorger / geselsmaat) kosmaak, sit ek en Ma in ‘n sonkolletjie. Ma se vingers en hande is nooit stil nie. As sy nie orrel speel nie, hekel sy. Haar rooi mus en rooi trui het sy gehekel, so ook die kniekombersie oor haar bene, die kussingslope, die doilies onder elke blompot, die tafeldoek, plekmatjies, deurstopper, alles.
Terwyl die geure van die Sondagkos en die warm gemmer-belofte van gebakte poeding tot by ons dwarrel probeer ek ook my hand aan hekelgare slaan. “Nee, my kind, jy hekel darem te lelik met jou hotklou. Los liewers.”
Ma Inez, haar hekelwek en haar musiek.
Ek lag en ploeter voort met wol en hekelpen wat mekaar nie wil vind nie. My linkerhand en regterwysvinger wou net nooit saamwerk nie. Gelukkig het haar kooklesse meer vrugte afgewerp. Telefoonpoeding, asynpoeding, Jan Ellispoeding, gemmerpoeding, die hele gebakte boksemdaais. Vir een skep jy die beslag in ‘n stroopbad, vir ‘n ander gooi jy die stropie bo-oor. Soms kry die stroop room en/of brandewyn ook in (soos met malvapoeding), soms weer nie. Almal is soet en sussend.
Ek kan dalk nie hekel nie, maar ‘n fyn oog vir ‘n lekker poeding het ek. Die resepte dra ek dan soos ‘n kraai terug nes toe, soos met die gemmerpoeding wat ons Sondag aan my ma se tafel geniet het. Gemmerpoeding reflekteer my ma se uitkyk dat ‘meer’ beter is. Haar ‘meer’ het te doen het met meer liefde, om meer vir ander doen, meer kleur, meer blomme, meer hekelgoed, meer musiek.
Gemmerpoeding bak in sy eie stroopbad.
My ma sal ‘n mooi dinge vat en dit nog mooier maak, soos om ‘n gehekelde trui, plekmatjie of doilie verder op te dolla met geborduurde blomme of nog ‘n kartelrand. Ma het selfs al ‘n stillewe-skildery in ons huis bygekom en self ekstra blomme ingeverf – sy het gereken die kunstenaar was te suinig met die blomme! Meer is beter. Soeter is soeter.
GEBAKTE GEMMERPOEDING
Die kosmaakkolle op die blad van ‘n ou resepteboek waaruit Annamie die gemmerpoeding gemaak het wys hoe graag haar ma dit gebak het. Dis heerlik gemmerig want daar kom gemmer in die beslag en in die stroop. Daarin proe ek iets van my eie ma – dat ‘te veel ‘nie altyd ‘n slegte ding is nie. Dit maak ‘n groot poeding, sekerlik genoeg vir 6 mense. (Die resepteboekie kort sy voorblad, maar ons lei af dis in die sestigerjare deur Old Mutual uitgegee en bevat resepte van huiskokke reg deur die land, soos hierdie een deur ene Mev Henna Visagie van Bloemfontein).
Bestanddele
1½ koppie meelblom
1 koppie melk
1 eier
1 eetlepel fyn gemmer
1 koppie suiker
½ koppie sagte botter
1 teelepel koeksoda, gelykvol
2 eetlepels fyn appelkooskonfyt, fyn
Stroop:
1 koppie suiker
2 koppies kookwater
1 t fyn gemmer
Metode
Voorverhit die oond tot 180 C. In ‘n mengbak room die botter en suiker. In ‘n aparte bak, sif meel, koeksoda en gemmer saam. Klop meelmengsel by die geroomde botter-en-suiker in. In ‘n aparte bakkie, klits eers die eier, melk en appelkooskonfyt saam en klits dit dan in by meelmengsel in om loperige beslag te vorm.
Gooi die beslag in ‘n groot bakskottel skottel waarin die volgende stroop aangemaak is:
Stroop
In die bakskottel waarin die poeding gebak gaan word, roer die suiker, kookwater en fyn gemmer tot die suiker opgelos is. Skep die beslag bo-op die vuurwarm stroop, maar moenie deurroer of meng nie. Bak tot gaar, 35-40 minute. Toets met ‘n toetspennetjie. Die poeding sal bo-op die stroopmengsel dryf. Bedien warm of koud in die stroop, met vla of room daarby.
GEMMERPOEDING MET ‘N SITRUSGEURTJIE
Die gemmerpoeding van my ma kruis paaie met my liefde vir ‘n sitrusrige stroopsmakie, warm speserye en vars gemmer. Die gevolg is ‘n poeding met baie van my ma en iets van my. Dit kruis ook lyne met ‘n telefoonpoeding.
Beslag
1 k (250 ml) bruismeel
1 t (5 ml) fyn gemmer (verkieslik self fyngestamp, soos Leipoldt van praat)
½ t (2,5 ml) fyn kaneel (opsioneel)
Knypie (1 ml) fyn naeltjies (opsioneel)
Sout
1 E (15 ml) botter
2 dessertlepels (25 ml) appelkooskonfyt
1 t (5 ml) koeksoda
½ k (125 ml) melk
15 ml suurlemoensap of asyn (opsioneel)
Stroop
2 k (500 ml) water (of 1 koppie lemoensap en 1 koppie water)
1 k (250 ml) suike
3 cm knobbel vars gemmer, fyngerasper (indien nie beskikbaar, gebruik 1 t fyn gemmer)
5 ml gerasperde lemoen- of suurlemoenskil
Metode:
- Sif meel, sout en fyn gemmer (plus kaneel en naeltjies indien gebruik) saam.
- Vryf die botter in, voeg die konfyt by en meng.
- In ‘n bekertjie meng die koeksoda met die melk (en suurlemoensap indien gebruik). Voeg dit by die meelmengsel. Die beslag moet taamlik styf wees.
- Intussen maak die stroop deur die water, suiker, en skil vir 5 minute te kook en die vars gerasoerde gemmer by te roer.
- Giet die kokende stroop in ‘n bakskottel en skep lepelsvol van die beslag in die stroop. Bak 30-35 minute teen 180°C.
- Bedien met vla, room of crème fraiche, Dis ook lekker met ingelegde kwepers, gestoofde perskes of gestoofde pere.
LEIPOLDT SE GEMMERPOEDING
In ons haastig-haastig era is ‘n resep vir gemmerpoeding wat 3 ure stoom of kook sekerlik meer akademies van aard as prakties. Dit beteken nie ons kan nie iets by die kenners in ons kosverlede leer nie. Louis Leipoldt (Kos vir die Kenner) inspireer my om:
- gemmer self te stamp en fyn te maak vir my gemmerpoeding (kyk uit vir die gedroogte gemmerstukkies) eerder as om dit te koop;
- om ‘n slag kaneelpoeding te maak – volg presies dieselfde resep maar vervang die gemmer met ‘n eetlepel kaneel.
Hier is sy bondige aanwysings: Kap op 125 g hardevet en meng dit met ‘n grypie sout, ‘n halfpond (250g) fynmeel (koekmeel), 150 g gesifte wit suiker en ‘n eetlepel vol gestampte gemmer (of kaneel of kassia). Klop goed deurmekaar, sit die mengsel in ‘n gesmeerde vorm en stoom of kook vir drie ure. Bedien met ‘n wynsous.
Leipoldt gee ook ‘n resep vir ‘Gekonfyte gemmerpoeding’, wat met ingelegde gemmerstukke, gemmerstroop en gemmerbrandewyn gemaak word. Wonderlike idees. Die winter is gelukkig nog lank. Waar is daai bottel gemmerbrandewyn en my hekelpen?
Luister saam:Errieda du Toit gesels elke Woensdagoggend om 9h30 op RSG in haar rubriek ‘Die Kos wat ons Ken.’ Die aanbieders is Martelize Brink en Johan Rademan.
huiskok 