Ryg ‘n stukkie van ons kos-erfporsie op ‘n stokkie vir Erfenisdag. Maar jy sal nou al moet begin, want die erfhappies moet ‘n paar dae in die kerriesous lê wat die onderskei van ander ingerygde vleis van ander koskulture.
As dit die heerlik soetsuur GEKOOKTE marinade is, kry dit die sosatie-erftitel. ‘n Ander tipe? Dan’s dit kebabs of kabobs.
(Ek het al voorheen geblog oor sosaties, maar deel graag weer ‘n paar nuwighede en raad.)
Sosaties met stampkoring en pampoenpiekel
Interessanthede oor sosatie se herkoms
Sosaties kom al so ‘n lang pad met ons koskultuur – en is nogals eksoties vir ons ou volkie. Eeue gelede al in die Ou Kaap het herberge bekend gestaan as “sosatie-en-ryshuise”. Dis onseker presies waar die term sosatie oorspronklik vandaan kom. Mens mag dalk dink dit kom van die Indonesiese satay, maar tog nie, want die soet gekookte kerriemarinade van sosaties onderskei ‘n sosatie van satay. Dit is moontlik afgelei van die Maleise woord sesatie (vleis-op-’n-stokkie), of ’n aanpassing van die Indonesiese term vir maalvleis, sasati.
Die pikante soeterige sous van ons tradisionele sosatie het dalk ook ‘n voorouer in die Persiese kebab, wat die Arabiere aan die Midde-Ooste en Noord-Afrika bekend gestel het voordat dit destyds in Europa en ook Holland gewild geraak het. Die Hollanders was so obsessief oor goeie kos en lief vir speserye dat ek wonder of ‘n resep vir sosaties nie al saam met die Reyger, die Drommedaris en Goeie Hoop hier aangeland het nie!
In die 17de eeu het ’n pond skaapvleis 3 stuiwers gekos. En vanjaar vir Erfenisdag – al kos lamsvleis veel meer as 3 stuiwers ‘n pond, maak ek hierdie maklike, eg tradisionele sosaties. Vir variasie torring ek bietjie met die speserye.
Lamsosaties (met gekookte kerriemarinade)
Ek het hierdie resep gekry by Ladine Louw van Diemersdal. Ons is mos almal dol oor ‘n resep met ‘n storie. Sy vertel die resep kom oorspronklik van Elrita, ‘n gesoute huisvrou op Kaaimanskloof plaas net buite Durbanville. Op hierdie plaas word geboer met koring, melk en vee, Elrita het ook haar eie lêhoenders wat vir haar daaglikse organiese eiers lê.
“Ek en Thys was een Saterdag middag genooi vir ‘n braai en daar eet ons toe die heerlikste Kerrie sosaties! Met my kombuis tee, die tradisionele soort waar elke gas ‘n skoonmaak-, kos- en huweliks ‘tip’ gee, het Elrita vir my die resep gegee,” vertel Ladine.
(die sous is genoeg vir 2 skaapboude in blokkies gesny – en maak 16 ruim sosaties)
- 2 skaapboude in blokkies gesny (sowat 2-2.5 kg vleis)
- knoffelsout
- Maak die marinade so:
- 375 ml asyn
- 125 mℓ water + 125 ml water
- 2 groot uie in ringe
- 20 mℓ kerriepoeier*
- 5 ml borrie
- 250 ml suiker
- 15 mℓ meel
*Huiskok-raad: ekstra speserye wat jy kan bysit:
- 35 mℓ fyn koljander
- 5 mℓ fyn wonderpeper (all spice)
- 2 mℓ fyn kaneel
- 2 mℓ fyn komyn
- 10 mℓ sout en gemaalde swartpeper
- 1 mℓ fyn kardemom
- Dun snye vars gemmer.
- Metode
Kook uie in asyn en 125 ml water stadig vir 10min.
- Maak al die droë bestanddele aan met die ander halwe koppie water
- Gooi nou asyn en uie by koue bestanddele en plaas mengsel terug in die kastrol. Kook weer vir 10min.
- Sit die vleisblokkies in ‘n nie-reagerende bak, verkieslik plastiek. Geur die vleis met knoffelsout.
- Laat sous afkoel, gooi oor vleis en laat lê vir minstens een dag, verkieslik 3 dae. Draai gereeld om.
- Ryg die vleis, (en appelkosies as jy wil) op stokkies.Draai hier en daar van die uie ringe om. Sit die sosaties terug in die marinade tot dit tyd is vir braai.
- Braai oor warm kole, bestryk ’n paar keer met die marinade (sowat 15 minute). Die vleis moet nog pienk in die middel wees.
Huiskok se sosatie-wenke:
*My ma het suurlemoenblare by die sosatiemarinade gevoeg; ek maak steeds so.
*Onthou om jou sosatiestokkies vooraf in water te week.
*Om dit sappiger te maak kan skaapvet of swoerdlose ontbytspek tussen-ingeryg word
*Laat 125 g droë appelkose uitdy in ’n bakkie kookwater vir ‘n uur of twee en ryg dit saam met die sosaties.
*ryg die vleis lossies op die stokkie, wat dit makliker laat gaar braai.
*Moenie te lank braai nie, want die marinade “kook” as’t ware die vleis halfpad gaar in die tyd wat dit inlê. Niks meer as 15 minute nie, dit moet nog pienkerig wees binne.
*as jy nie vuurmaak nie, kan die sosaties ook met sukses in ‘n riffelpan gebraai word of in die oond gerooster word (4 minute aan ‘n kant).
*die rou sosaties kan ook gevries word in die sous.
Bykos
Karin de Villiers, wynmaker van Klein Roosboom ryg halfgaar blokkies botterskorsie en feta op roosmaryntakkies, besmeer met olyfolie en strooi growwe sout oor en braai oor die kole – goeie pêl vir sosaties.
Foto’s: Roxy Laker; Ian Du Toit
huiskok 
