Kolwyntjies, kultuurkoekies en cupcakes

Of dit nou die kolwyntjie van die kinderpartytjie is of die grootmens-verleiding van die moderne couture cupcake,  hierdie kleinkoekies met hul gekartelde kraag is een van die bakwêreld se grootste suksesverhale. Dit was vir my so ‘n heerlike ontdekking dat kolwyntjies al so ‘n lang pad saam met ons kom – en iets is waarop ons baie trots kan wees. En hoekom van ‘n cupcake praat as ons die kolwyntjie se familie kan uitlê tot veel verder terug as ons oumagrootjies.

Brandewyn en coke kolwyntjies ‘n kultuurkoekie met ‘n Kaapse knertsie. Foto: Ian du Toit.

Die ster van kinderpartytjies het ontpop in die soet ikoon van ons tyd, ’n onstuitbare simbool van popkultuur. Só haute het kolwyntjies geword dat daar selfs gedebatteer word of die naam kolwyntjie nie dalk net te prakties en ouderwets is vir iets so sexy nie.

Van wanneer af het die soet kolwyntjie met sy bont kleurstrooisels sy stout sy begin wys en op spykerhakke begin rondtrippel? Die cupcake-manie het in die laat-1990’s begin toe Carrie en Miranda van Sex and the City in een toneel aan cupcakes voor die Magnolia Bakkery in New York gesmul het. Die versiersuiker was ‘n duim dik en in ‘n vuurwarm cerise-pienk.  Net daar trek die onskuldige Shirley Temple-kolwyntjie die stoute skoene aan en herontwaak as die Marilyn Monroe van kleingebak.

Oornag word kinderjare se bont-versierde koekies in hul papiernessies die simbool van grootmens-bederf en ontketen ‘n koekie-ontploffing wat van Manhattan tot Moorreesburg, van Dubai tot Durbanville ‘n stewige sewe op suikertande se Richterskaal registreer.  Meer as 700 miljoen cupcakes word jaarliks in die VSA verkoop, met geen aanduiding dat die koekies se heerskappy aan die taan is nie.

Weird en wonderlik:

Daar’s lae GI-nommertjies, sjokolade- en koffie kolwyntjies vir vegans, gluten-vrye jogurt skeppings en ‘way-out’ smaakkombinasies vir die mees avontuurlike eters, soos:

Drop en peppermint; marmite en karamel; donkersjokolade en gerookte spek; witwortel en esdoringstroop; bier en sauerkraut fudge; appel-spesery cupcakes met okkerneute en bloukaas; avokado en poppiesaad; groen tee en aarbei en selfs sjokolade-kerriekolwyntjies. En hemel behoede ons – tamatie-ketchup cupcakes; ‘meatloaf’-cupcakes met kapokaartappel-versiersel; cupcakes met Mountain Dew en Doritos…

Strooi neute oor, versuiker, gesout en gerooster. Foto: Ian du Toit

Wat is vanjaar die ‘nuwe cupcake’?

Kosprofete voorspel  jaar na jaar dat ‘n nuwe gier dit gaan onttroon. ‘n Trend wat met mening in die kolwyntjie se kartelkraag probeer blaas het is die macaroon, modeprinses wat uithang in Parys se  sjiek koek-boetieks.   Doughnuts, whoopie-pies, petit fours en bruintjies het almal vergeeefs probeer om die  kolwyntjie se ster te laat verskiet.  Hoekom kolwyntjies op hul troon sal bly?

• Kolwyntjies bied eindelose moontlikhede vir self-uitdrukking.  Ek wat nie kan hekel, brei of borduur nie, of enigsins kranig met handvlyt-projekte is nie, kan ‘n kolwyntjie bak. Dis maklik. Hulle is te ougat-vir-woorde en daar is voortdurend is nuuts op die mark om ons belangstelling te behou.
• Kolwyntjies se porsie-beheer is ingebou en die klein vergrype miniatuur genoeg om die dieet-stemmetjie te flous. Anders as  ‘binge’ op ‘n hele koek, kan jy met ‘n kolwyntjie die sosiale taboo oorbrug en ‘n hele een verorber; selfs twee.
• En in gedempte ekonomiese tye kan jy ook die beursie flous, want dis steeds ‘n bekostigbare luukse. Veral as jy dit self maak kan jy iets pragtig optower op ‘n beperkte begroting.
• Kolwyntjies is soos verkleurmannetjies – dit kan of baie deftig en dekadent wees of iets onskuldig en kinderlik. Dit kan so bekend wees soos suurlemoen of vanielje, of heeltemal over the top soos spek-karamel. Dit vra niks meer as kleursprinkels nie, maar tof netso graag op met blinkers, goudstof, eetbare pêrels en strikke van versiersuiker.

BRANDEWYN-EN-COKE SJOKOLADE-KOLWYNTJIES MET VERSUIKERDE PEKANNEUTE

Ek het grootgeword met kolwyntjies by kinderpartytjies, maar wou iets maak wat die grootmens-partyskoene aantrek. Toe ek lees dat ‘caketails’ of te wel cocktail-gegeurde cupcakes, soos klappergegeurde Pina Colada en Aarbei Daiquiri  nou so trendy is, het ons eie gebruike as inspirasie gedien. Brandewyn, saam met die cola gee aan die diep, donker, klam kolwyntjie ‘n knertsie ekstra Kaapse kultuur. As jy dit wel vir kinders wil maak, of vir ‘n persoon wat nie alkohol gebruik nie, vervang die brandewyn in die ganache en neutmengsel met sterk moerkoffie.

Maak 12-14 medium kolwyntjies

 Kolwyntjies

250 mℓ Coca-Cola (nie Tab of enige lae-suiker variasie nie)

125 mℓ onversoete kakao  (gesif na afgemeet)

60 mℓ ongesoute botter, in blokkies

160 mℓ witsuiker

62,6 mℓ bruinsuiker, goed vasgedruk in die maatbeker

250 mℓ koekmeel

3 mℓ koeksoda (bicarbonate of soda)

2,5 mℓ sout

1 eier, liggies geklits

Metode:

1. Voorverhit oond na 180°C. Plaas kolwyntjiepapier-vorms in kolwyntjiepan.
2. In ‘n kleinerige kastrol verhit Cola, gesifte kakao en botter oor matige hitte tot die botter gesmelt het. Voeg bruinsuiker en witsuiker by en klop tot suiker gesmelt het. Verwyder kastrol van die plaat en laat afkoel.
3. In ‘n mengbak, sif meel, koeksoda en sout saam en meng deur met houtlepel. Voeg liggies geklitste eier by die afgekoelde kakaomengsel tot goed gemeng en roer dan meelmengsel met ‘n ligte hand by kakaomengsel in.
4. Gebruik ‘n ¼ koppie-maatbekertjie om beslag in kolwyntjie-papiervormpies te gooi.
5. Bak 25 minute. Om te kyk of dit gaar is, druk een liggies in die middel – as dit terugspring is dit gaar. Laat afkoel – moenie eers dink daaraan om die ganache oor te skep voor die kolwyntjies heeltemal afgekoel het nie.

 Brandewyn-ganache

150 g donkersjokolade, fyngekap

½ koppie (125 ml) room

12,5 ml brandewyn (of sterk moerkoffie as jy nie alkohol gebruik nie)

Maak die ganache só:

1. Plaas die sjokolade en room in ‘n klein kastrol oor lae hitte en roer aanhoudend tot gesmelt en glad is. Voeg die brandewyn by en meng goed. Laat afkoel tot kamertemperatuur.
2. Smeer oor die AFGEKOELDE kolwyntjies en plaas die versuikerde soutneute bo-op.

Soutige versuikerde neute

100 g pekanneute of okkerneute

70 g witsuiker

5 ml soutvlokkies soos Maldon-seesout

10 ml brandewyn

Maak die versuikerde neute so:

1. Meng die neute, suiker, sout en brandewyn en strooi dit uit op meng en uit te strooi op ‘n bakplaat met kleefvrye bakpapier uitgevoer. Bak vir 15 minute of tot goudbruin by 180°C.
2. Laat afkoel en kap die neute – nie te fyn nie.
   

   Kokkedoor kolwyntjies – Hetta van Deventer-Terblanche.

    

Kolwyntjies is ons eie kultuurkoekie – ‘n kykie terug in die verlede:

Hetta van Deventer-Terblanche, Kokkedoor-beoordelaar het die geskiedenis van die kolwyntjie nagegaan en wys uit dat dit deel van ons Hollandse koserfenis is. “Die woord is ‘n vervorming van kolombjintje, wat al vir honderde jare in die Lae Lande gebak is. Dit is reeds in 1740 opgeteken in Gerrit van den Brenk se resepteboek Zaamenspraaken tusschen een Mevrouw en Banketbakker. Die teorie bestaan ook dat ‘n suikerbakker  dit al in 1677 aan die hof van die stadhouer gebak het.”

Hetta vertel ook dat die koekies deur die jare so gewild gebly het in Holland dat ‘n kolombijntjieklub vroeg uit die 20ste eeu in die amptelike dokumente van die Hollandse banketbakkersvereniging aangeteken is.

Hoekom dan die naam cupcake? Die Amerikaners steek graag hul kleim op die cupcake af. Hulle baseer dit op ‘n cupcake-resep wat in 1796 in American Cookery gepubliseer is. Die teorie steun daarop dat alles vir die tipiese sponskoek-resep in ‘n koppie maat afgemeet is en dan in klein koppies gebak is. En nog is die storie van kolwyntjies en cupcakes nie klaar vertel of al die raaisels opgelos nie.

Vir Hetta se heerlike vertelling oor die storie van kolwyntjies, gaan lees gerus meer op haar lekkerlees-blog http://www.kossestorie.co.za/stories/geskiedenis/kolwyntjies-waar-pas-die-stukkies-van-die-legkaart/

Die donker kant

Psigo-analiste het ‘n eiertjie van ‘n ander geur te lê oor cupcakes se ‘aanbidding’. “Mense smag daarna omdat hulle eintlik smag na ‘n drukkie,” reken een. ‘n Ander reken dat die cupcake-manie net nog ‘n manier is waarop die moderne samelewing uitdrukking gee aan hul selfbeheptheid. ‘The favourite greedy treat of the me-generation’ het The Guardian dit genoem in ‘n artikel ‘The rise of the cupcake’.

Paul Hokemeyer, ‘n psigoterapeut wat in The Washington Post se artikel oor die sielkundige agter cupcakes aangehaal is, hap venynig na die cupcake-beheptheid wat veral deur die internet versprei word:

“Cupcakes represent the mythical pool into which Narcissus fell and drowned. Through cupcakes, seemingly innocent little ‘treats,’ we can project fantasies of who and what we desire to be. Instead of connecting us to others, however, cupcakes keep us separate and add to our sense of isolation. In addition, cupcakes evidence the narcissism born of the Internet by feeding us in shallow and un-nutritious ways. Similar to the way we cruise the Internet looking for bite-size and delicious bits of information, cupcakes enable us to cruise the sugary world of self-indulgence.”

Daarom dus – my pa se goeie raad: ‘hou matigheid voor oë, en alles wat ‘n té bykry, eindig altyd met maagpyn.”

Op my boekrak:

1. Martha Stewart’s Cupcakes.
2. The Hummingbird Bakery Cookbook deur Tarel Malouf, geskoei op die sukses van Hummingbird Bakeries in London wat 80 000 kolwyntjies per maand verkoop.
3. Cupcake Heaven met soveel sondige kolwyntjies dat die boek na my mening ‘n ouderdomsbeperking regverdig.

Bronne:

1. Ten out of Control Cupcake Flavours; Nikki Vivian, Honest Cooking.com
2. ‘Whiskey-spiced sweets,’ Donna Hay, Junie-Julie 2014
3. SprinkleBakes.com
4. The Psychology of Cupcakes, Andrea Adleman, The Washington Post, 7 Februarie, 2012
5. The rise of the cupcake, Zoe Williams, The Guardien, 8 Januarie 2009

Tags: brandewyn en coke, cupcakes, ganache, gebak, Hetta van Deventer, kokkedoor, kolwyntjies, lekkergoed, RSG resepte, sjokolade, versiersuiker